Στὸν ἱστορικὸ ναὸ τοῦ Πρωτάτου, στὸ ἅγιο Βῆμα, βρίσκεται ἐνθρονισμένη πάνω στὸ ἱερὸ σύνθρονο ἡ σεβάσμια καὶ θαυματουργὴ εἰκόνα τῆς Θεοτόκου, ποὺ ἐπονομάζεται «Ἄξιον ἔστιν». Ονομάζεται ἔτσι, γιατί μπροστὰ σ’ αὐτὴν τὴν εἰκόνα πρωτοψάλθηκε ἀπ’ τὸν ἀρχάγγελο Γαβριὴλ ὁ γνωστὸς αὐτὸς ὕμνος. «Ἡ πάνσεπτος αὔτη καὶ ἁγία εἰκών, ἐξ ἀρχαίων καὶ παλαιῶν χρόνων, ἐστάθη τὸ καύχημα τῶν Καρεῶν, ἡ δόξα τῶν Πρωτατινῶν, ἡ σκέπη καὶ προστασία τῶν πέριξ Κελλίων», ἀλλὰ καὶ ὅλου τοῦ Ἁγίου Ὅρους δόξα, καύχημα καὶ προστασία.
Τὴν ἱστορία τῆς εἰκόνας ἔγραψε τὸ 1548 ὁ Πρῶτος τοῦ Ἅγιου Ὅρους ἱερομόναχος Σεραφεὶμ ποὺ διέπρεψε στὴν ἀρετή, τὴ σοφία, τὴ μάθηση καὶ τὴν ἀκτημοσύνη. Ὡς Πρῶτος διοικοῦσε τὸ Ὅρος μὲ εὐαγγελικὴ δικαιοσύνη καὶ σύνεση. Ὑπῆρξε γέροντας τοῦ ἅγιου Διονυσίου τοῦ ἐν Ὀλύμπω, ὅταν ἐκεῖνος ζοῦσε στὶς Καρυές, καὶ συνδεόταν μὲ στενὴ φιλία μὲ τὸν ὅσιο Θεόφιλο τὸ Μυροβλύτη, ποὺ ἐκεῖνο τὸ διάστημα ἀσκήτευε στὴ γειτονικὴ Καψάλα. Βοήθησε ἀκόμη μὲ χρήματα γιὰ τὴν ἀνακαίνιση τοῦ κελίου τοῦ ἁγίου Θεοφίλου καὶ ἔκτισε ἐκ θεμελίων τὸ νάρθηκα τοῦ Πρωτάτου.
Αὐτὴ ἡ ἱστορία-ὑπόμνημα δημοσιεύτηκε γιὰ πρώτη φορὰ στὸ...