Του Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως κ. Ἰερεμία
1. Τα κυριακάτικα κηρύγματά μας, αδελφοί χριστιανοί, αναφέρονται στους αγίους Πατέρες, στην ζωή τους και την διδασκαλία τους. Γι᾽ αυτό και παρακαλώ να τα προσέχετε ιδιαίτερα. Για να νοήσουμε δε καλύτερα τους αγίους Πατέρες, τους μελετούμε κατά την χρονολογική τους σειρά. Τώρα είμαστε στους λεγομένους «Αποστολικούς Πατέρες», στην μεγάλη μορφή του Αγίου Ιγνατίου, Επισκόπου Αντιοχείας. Στο προηγούμενο κήρυγμά μας είπαμε ό,τι γνωρίζουμε από τον βίο του αγίου και θαυμάσαμε τον διάλογό του με τον αυτοκράτορα Τραϊανό. Ο αυτοκράτορας τελικά εξέδωσε την απόφαση ο Ιγνάτιος να οδηγηθεί στην Ρώμη και εκεί να καταφαγωθεί από τα θηρία. Στο σημερινό κήρυγμα θα μιλήσουμε για την διδασκαλία και θεολογία του αγίου. Παρακαλώ να προσέξετε τα όσα θα σας πω. Ο άγιος Ιγνάτιος συνοδευόμενος από στρατιωτικό τάγμα και πορευόμενος από την Αντιόχεια στη Ρώμη, έγραψε επτά επιστολές προς τις Εκκλησίες της Μικράς Ασίας. Τα κείμενα των επιστολών αυτών είναι υπέροχα. Τα όσα λίγα θα σας πω σήμερα, σχετικά με την διδασκαλία και θεολογία του Αγίου, είναι παρμένα από τις επιστολές αυτές του Αγίου.
2. Πρώτα πρώτα, χριστιανοί μου, θα σας πω τι λέγει ο Άγιος για το μαρτύριο, για το οποίο και πήγαινε στη Ρώμη. Το να πεθάνει για τον Χριστό ο άγιος Ιγνάτιος το θεωρεί πολύ ανώτερο από το να είναι βασιλιάς σε όλο τον κόσμο. Να σας το πω όπως ακριβώς το λέγει: «Καλόν μοι αποθανείν εις Χριστόν Ιησούν ή βασιλεύειν των περάτων της γης» (Ρωμ. 6,1)! Φοβερός λόγος! Τον μαρτυρικό θάνατο ο Άγιος τον θεωρεί ότι είναι μίμησις των παθημάτων του Χριστού. Γι᾽ αυτό και λέγει: «Επιτρέψατέ μοι μιμητήν είναι του πάθους του Θεού μου» (Ρωμ. 6,2-8). Το να είναι κοντά στο μαρτύριο και να φαγωθεί από τα θηρία το θεωρεί ο Άγιος ότι είναι πιο κοντά στον Θεό. Ακούστε, χριστιανοί μου, ωραία και φοβερά λόγια: «Εγγύς μαχαίρας εγγύς Θεού· μεταξύ θηρίων μεταξύ Θεού» (Σμυρν. 4,2)! Αλλά και το άλλο είναι πολύ ωραίο, πού λέγει σχετικά με το μαρτύριο ο άγιος Ιγνάτιος: Το μαρτύριό του το θεωρεί ως τοκετό. Πονάει μεν η γυναίκα όταν γεννά, αλλά ο πόνος αυτός είναι γλυκός, γιατί θα φέρει έναν καινούργιο άνθρωπο στον κόσμο. Έτσι το μαρτύριο του Αγίου θα τον γεννήσει, θα τον φέρει στην άλλη, στην αιώνια ζωή. Γι᾽ αυτό και σκεπτόμενος το μαρτύριό του λέγει: «Ο τοκετός μοι επίκειται» (Ρωμ. 6,1)! Επιθυμεί ο Άγιός μας τόσο πολύ το μαρτύριο, γιατί αυτό θα το πάθει για την αγάπη του Χριστού. Θυμόμαστε εδώ τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, που παρακαλούσε συχνά στην προσευχή του και έλεγε: «Χριστέ μου κάνε να πεθάνω για την αγάπη σου, όπως και Εσύ πέθανες για την αγάπη μου»! Και ο άγιος Ιγνάτιος, σε μία υπέροχη περικοπή του λόγου του, λέγει να έλθουν πάνω του όλα τα βασανιστήρια, όσο οδυνηρά και αν είναι αυτά, αρκεί μόνο να συναντήσει τον αγαπημένο του Ιησού Χριστό. Η σχετική περικοπή στην οποία αναφέρομαι (βλ. Ρωμ. 5,3), αγαπητοί χριστιανοί, μας παρουσιάζει τον άγιο Ιγνάτιο ως μανιακό εραστή του Χριστού! Και αλλού πάλι ο άγιος παρουσιάζει τον εαυτό του ως σιτάρι, που με το μαρτύριό του θα αλεστεί στα δόντια των θηρίων, για να γίνει καθαρός άρτος του Χριστού. «Σίτος ειμί Θεού – λέγει – και δι᾽ οδόντων θηρίων αλήθομαι, ίνα καθαρός άρτος ευρεθω» (Ρωμ. IV,1). Χριστιανοί μου! Πρέπει να ετοιμαζόμαστε για μαρτύριο. Μπορεί ὁ Θεός και στα δικά μας χρόνια να επιτρέψει κάτι τέτοιο. Τα σημεία που μας παρουσιάζονται δεν είναι καθόλου ευχάριστα. Μόνο οι χριστιανοί που έχουν θερμή αγάπη στον Χριστό και θα έχουν γι᾽ αυτό την Χάρη Του, μόνον αυτοί θα μπορέσουν να αντέξουν στο μαρτύριο. Οι άλλοι θα γίνουν προδότες. Γι᾽ αυτό ας παρακαλούμε καθημερινά στην προσευχή μας λέγοντας: «Χριστέ μου, αν έρθουν χρόνια μαρτυρίου, δώσε μου τη Χάρη Σου να αντέξω τα βασανιστήρια για την αγάπη Σου και να μη σε αρνηθώ».
3. Τέτοιος θερμός πόθος για το μαρτύριο, πού βλέπουμε στον άγιο Ιγνάτιο, πήγαζε αδελφοί μου, από την ταπεινή του ψυχή. Πραγματικά, ο άγιος ήταν πολύ ταπεινός και εκφράζεται με πολύ ταπεινά λόγια για τον εαυτό του. «Νυν άρχομαι μαθητής είναι», λέγει κάπου (Ρωμ. 5,3)! Δηλαδή, τώρα αρχίζω να γίνομαι μαθητής! Φανταστείτε: Επίσκοπος αυτός, γέροντας στην ηλικία, πηγαίνει για μαρτύριο και όμως λέγει ότι τώρα αρχίζει να γίνεται μαθητής!!! Και εμείς παρουσιάζουμε τους εαυτούς μας με παχείς τίτλους, ως σεβασμιωτάτους και καθηγητές... Ο άγιος φοβάται ακόμη και το να διδάσκει τους άλλους, μήπως από την διδασκαλία αυτή του έλθει κενόδοξος λογισμός. Γι᾽ αυτό λέγει κάπου ότι αν και έχει να πει πολλά, όμως συγκρατεί τον εαυτό του, μήπως αυτό του φέρει καύχηση. Λέγει επί λέξει: «Πολλά φρονώ εν Θεώ, αλλ᾽ εμαυτόν μετρώ, ίνα μη εν καυχήσει απόλωμαι» (Τραλλ. 4,1). Αλλά και το άλλο είναι ωραίο, που λέγει ο άγιος Ιγνάτιος για την διδασκαλία, που καταδικάζει μερικούς κήρυκες αλλά και μερικούς χριστιανούς, πού θέλουν να κάνουν τον κήρυκα. Είναι καλύτερα, λέγει ο άγιος, να σωπαίνει κανείς, αλλά να «είναι», να διδάσκει δηλαδή με το παράδειγμά του, παρά νά λαλεί και να μην «είναι», να μην εφαρμόζει δηλαδή τα κηρυττόμενα. Ακούστε πως το λέγει: «Αμεινόν εστι σιωπάν και είναι η λαλούντα μη είναι» (Ἐφεσ. 15,1)!
4. Τέλος, θέλω να σας πω χριστιανοί μου, και λίγα μόνο από τα πολλά που λέγει ο άγιος για την αγνότητα. Κατά πρώτον μας λέγει ότι μεταξύ μας πρέπει να έχουμε μια καθαρή αγάπη, που θα μας κάνει να βλέπουμε ο ένας τον άλλον με «εντροπή», δηλαδή με σεβασμό και όχι σαρκικά. Λέγει: «Εντρέπεσθε αλλήλους και μηδείς κατά σάρκα βλεπέτω τον πλησίον, αλλ᾽ εν Ιησού Χριστώ αλλήλους διαπαντός αγαπάτε» (Μαγν. 6,2). Τα πρόσωπα των χριστιανών είναι «αξιόθεα πρόσωπα» (Ρωμ. 1,1) και δεν πρέπει να τα βλέπουμε σαρκικά. Για να μη λέω πολλά μου άρεσε ιδιαίτερα αυτή η ιδέα του αγίου Ιγνατίου για τους παρθενεύοντας, για όσους δηλαδή γίνονται Μοναχοί ή Μοναχές. Αυτοί, λέγει ο άγιος, παρθενεύουν «εις τιμήν της σαρκός του Κυρίου», του Ιησού Χριστού, του Οποίου η σάρκα είναι παρθενική! Πολύ μεγάλη τιμή αυτή για τους παρθενεύοντας. Αλλά λέγει παρακάτω ο άγιος ότι ο παρθενεύων πρέπει να είναι ταπεινός, γιατί «εάν καυχήσηται απώλετο», δηλαδή χάθηκε (Προς Πολύκαρπον 5,2).
Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
2. Πρώτα πρώτα, χριστιανοί μου, θα σας πω τι λέγει ο Άγιος για το μαρτύριο, για το οποίο και πήγαινε στη Ρώμη. Το να πεθάνει για τον Χριστό ο άγιος Ιγνάτιος το θεωρεί πολύ ανώτερο από το να είναι βασιλιάς σε όλο τον κόσμο. Να σας το πω όπως ακριβώς το λέγει: «Καλόν μοι αποθανείν εις Χριστόν Ιησούν ή βασιλεύειν των περάτων της γης» (Ρωμ. 6,1)! Φοβερός λόγος! Τον μαρτυρικό θάνατο ο Άγιος τον θεωρεί ότι είναι μίμησις των παθημάτων του Χριστού. Γι᾽ αυτό και λέγει: «Επιτρέψατέ μοι μιμητήν είναι του πάθους του Θεού μου» (Ρωμ. 6,2-8). Το να είναι κοντά στο μαρτύριο και να φαγωθεί από τα θηρία το θεωρεί ο Άγιος ότι είναι πιο κοντά στον Θεό. Ακούστε, χριστιανοί μου, ωραία και φοβερά λόγια: «Εγγύς μαχαίρας εγγύς Θεού· μεταξύ θηρίων μεταξύ Θεού» (Σμυρν. 4,2)! Αλλά και το άλλο είναι πολύ ωραίο, πού λέγει σχετικά με το μαρτύριο ο άγιος Ιγνάτιος: Το μαρτύριό του το θεωρεί ως τοκετό. Πονάει μεν η γυναίκα όταν γεννά, αλλά ο πόνος αυτός είναι γλυκός, γιατί θα φέρει έναν καινούργιο άνθρωπο στον κόσμο. Έτσι το μαρτύριο του Αγίου θα τον γεννήσει, θα τον φέρει στην άλλη, στην αιώνια ζωή. Γι᾽ αυτό και σκεπτόμενος το μαρτύριό του λέγει: «Ο τοκετός μοι επίκειται» (Ρωμ. 6,1)! Επιθυμεί ο Άγιός μας τόσο πολύ το μαρτύριο, γιατί αυτό θα το πάθει για την αγάπη του Χριστού. Θυμόμαστε εδώ τον άγιο Κοσμά τον Αιτωλό, που παρακαλούσε συχνά στην προσευχή του και έλεγε: «Χριστέ μου κάνε να πεθάνω για την αγάπη σου, όπως και Εσύ πέθανες για την αγάπη μου»! Και ο άγιος Ιγνάτιος, σε μία υπέροχη περικοπή του λόγου του, λέγει να έλθουν πάνω του όλα τα βασανιστήρια, όσο οδυνηρά και αν είναι αυτά, αρκεί μόνο να συναντήσει τον αγαπημένο του Ιησού Χριστό. Η σχετική περικοπή στην οποία αναφέρομαι (βλ. Ρωμ. 5,3), αγαπητοί χριστιανοί, μας παρουσιάζει τον άγιο Ιγνάτιο ως μανιακό εραστή του Χριστού! Και αλλού πάλι ο άγιος παρουσιάζει τον εαυτό του ως σιτάρι, που με το μαρτύριό του θα αλεστεί στα δόντια των θηρίων, για να γίνει καθαρός άρτος του Χριστού. «Σίτος ειμί Θεού – λέγει – και δι᾽ οδόντων θηρίων αλήθομαι, ίνα καθαρός άρτος ευρεθω» (Ρωμ. IV,1). Χριστιανοί μου! Πρέπει να ετοιμαζόμαστε για μαρτύριο. Μπορεί ὁ Θεός και στα δικά μας χρόνια να επιτρέψει κάτι τέτοιο. Τα σημεία που μας παρουσιάζονται δεν είναι καθόλου ευχάριστα. Μόνο οι χριστιανοί που έχουν θερμή αγάπη στον Χριστό και θα έχουν γι᾽ αυτό την Χάρη Του, μόνον αυτοί θα μπορέσουν να αντέξουν στο μαρτύριο. Οι άλλοι θα γίνουν προδότες. Γι᾽ αυτό ας παρακαλούμε καθημερινά στην προσευχή μας λέγοντας: «Χριστέ μου, αν έρθουν χρόνια μαρτυρίου, δώσε μου τη Χάρη Σου να αντέξω τα βασανιστήρια για την αγάπη Σου και να μη σε αρνηθώ».
3. Τέτοιος θερμός πόθος για το μαρτύριο, πού βλέπουμε στον άγιο Ιγνάτιο, πήγαζε αδελφοί μου, από την ταπεινή του ψυχή. Πραγματικά, ο άγιος ήταν πολύ ταπεινός και εκφράζεται με πολύ ταπεινά λόγια για τον εαυτό του. «Νυν άρχομαι μαθητής είναι», λέγει κάπου (Ρωμ. 5,3)! Δηλαδή, τώρα αρχίζω να γίνομαι μαθητής! Φανταστείτε: Επίσκοπος αυτός, γέροντας στην ηλικία, πηγαίνει για μαρτύριο και όμως λέγει ότι τώρα αρχίζει να γίνεται μαθητής!!! Και εμείς παρουσιάζουμε τους εαυτούς μας με παχείς τίτλους, ως σεβασμιωτάτους και καθηγητές... Ο άγιος φοβάται ακόμη και το να διδάσκει τους άλλους, μήπως από την διδασκαλία αυτή του έλθει κενόδοξος λογισμός. Γι᾽ αυτό λέγει κάπου ότι αν και έχει να πει πολλά, όμως συγκρατεί τον εαυτό του, μήπως αυτό του φέρει καύχηση. Λέγει επί λέξει: «Πολλά φρονώ εν Θεώ, αλλ᾽ εμαυτόν μετρώ, ίνα μη εν καυχήσει απόλωμαι» (Τραλλ. 4,1). Αλλά και το άλλο είναι ωραίο, που λέγει ο άγιος Ιγνάτιος για την διδασκαλία, που καταδικάζει μερικούς κήρυκες αλλά και μερικούς χριστιανούς, πού θέλουν να κάνουν τον κήρυκα. Είναι καλύτερα, λέγει ο άγιος, να σωπαίνει κανείς, αλλά να «είναι», να διδάσκει δηλαδή με το παράδειγμά του, παρά νά λαλεί και να μην «είναι», να μην εφαρμόζει δηλαδή τα κηρυττόμενα. Ακούστε πως το λέγει: «Αμεινόν εστι σιωπάν και είναι η λαλούντα μη είναι» (Ἐφεσ. 15,1)!
4. Τέλος, θέλω να σας πω χριστιανοί μου, και λίγα μόνο από τα πολλά που λέγει ο άγιος για την αγνότητα. Κατά πρώτον μας λέγει ότι μεταξύ μας πρέπει να έχουμε μια καθαρή αγάπη, που θα μας κάνει να βλέπουμε ο ένας τον άλλον με «εντροπή», δηλαδή με σεβασμό και όχι σαρκικά. Λέγει: «Εντρέπεσθε αλλήλους και μηδείς κατά σάρκα βλεπέτω τον πλησίον, αλλ᾽ εν Ιησού Χριστώ αλλήλους διαπαντός αγαπάτε» (Μαγν. 6,2). Τα πρόσωπα των χριστιανών είναι «αξιόθεα πρόσωπα» (Ρωμ. 1,1) και δεν πρέπει να τα βλέπουμε σαρκικά. Για να μη λέω πολλά μου άρεσε ιδιαίτερα αυτή η ιδέα του αγίου Ιγνατίου για τους παρθενεύοντας, για όσους δηλαδή γίνονται Μοναχοί ή Μοναχές. Αυτοί, λέγει ο άγιος, παρθενεύουν «εις τιμήν της σαρκός του Κυρίου», του Ιησού Χριστού, του Οποίου η σάρκα είναι παρθενική! Πολύ μεγάλη τιμή αυτή για τους παρθενεύοντας. Αλλά λέγει παρακάτω ο άγιος ότι ο παρθενεύων πρέπει να είναι ταπεινός, γιατί «εάν καυχήσηται απώλετο», δηλαδή χάθηκε (Προς Πολύκαρπον 5,2).
Με πολλές ευχές,
† Ο Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμίας
