Ο Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Ξηροποτάμου αρχιμ. κυρός Εφραίμ (1940-1984)

Μοναχού Μωυσέως Αγιορείτου
Στο λίγο διάστημα που νέος έμεινα στη μονή Φιλόθεου, άκουγε κάθε βράδυ τους λογισμούς μου με προσοχή, υπομονή, αγάπη, καλοσύνη κι ευγένεια. Είχε μία γλυκύτητα στην καρδιά του και μια χάρη στον λόγο του που σ’ αιχμαλώτιζε. Επρόκειτο πράγματι για σεβάσμιο κι ενάρετο Ιερομόναχο. Γεννήθηκε στον Βόλο το 1940 ο κατά κόσμον Απόστολος Γεωργίου Κουτσιμπός.
Το 1963 προσήλθε στη συνοδεία του Γέροντος Εφραίμ στο Λαυριώτικο Κελλί του Αγίου Αρτεμίου στην Προβάτα. Εκάρη μοναχός το 1964. Κατόπιν ακολούθησε τον Γέροντά του στη μονή Φιλόθεου. Η υπακοή του ήταν πάντοτε ολόθερμη και άμεμπτη. Παρά την όχι καλή του υγεία, ζούσε με μισό νεφρό, ήταν πρόθυμος σε κάθε διακονία. Οι πειρασμοί και οι δοκιμασίες τον καλλιέργησαν. Το 1971 χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος. Το 1980 προσήλθε στη μονή Ξηροποτάμου. Στις 9.3.1981 κατεστάθη πρώτος ηγούμενος της κοινοβιακής πλέον μονής.
Αγωνίσθηκε και δημιούργησε ένα λαμπρό κοινόβιο. Κατά μαρτυρίες πολλών, «χωρίς ενδοιασμούς θα μπορούσαμε να πούμε ότι επρόκειτο για μια γνήσια οσιακή και πατερική προσωπικότητα, που συνδύαζε πολλά φυσικά και ψυχικά χαρίσματα με ένα πλούτο ταπεινώσεως και πνευματικής διακρίσεως, που ο αγώνας του και η πολύπλευρη μοναχική πείρα του του εχάρισαν».
Μία συντροφιά νέων που τον επισκέφθηκε, γράφει περί αυτού: «Ο Γέροντας κάθεται σ’ ένα γώνιασμα που κάνουν οι πάγκοι στο αρχονταρίκι. Έχει ένα γαλήνιο και σχεδόν διάφανο πρόσωπο. Κάτι μάτια πεντακάθαρα και φωτεινά που δεσπόζουν κάτω από το απλό καλογερικό σκουφάκι. Μέσα σ’ εκείνη την ατμόσφαιρα που μυρίζει λιβάνι είναι σαν να νιώθει κανείς να ξεχύνεται απλότητα και ειρήνη, ευλογία και παρηγοριά από ολόκληρη την παρουσία του Γέροντα». Μεταξύ άλλων ο Γέροντας είπε: «Καμία από τις πράξεις μας δεν θα πρέπει να μας τραβά μακριά από τον Θεό. Και καμία προσπάθεια πνευματική δεν είναι και δεν καρποφορεί μακριά Του. Η Χάρις βρίσκεται κοντά στον Θεό. Και ο Θεός είναι βασιλεύς επί πάντων• και επί των παθών. Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν κάνουμε έναν οποιονδήποτε αγώνα. Έχουμε έναν αγώνα με αιώνιο αντίκρισμα. Για τον λόγο αυτό παρουσιάζει δυσκολίες που δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν παρά με την βοήθεια που παρέχεται από την Χάρι του Θεού».
Αδυνατούσε να μην προσφέρει ο,τι είχε για την πνευματική ανόρθωση οποίου του τη ζητούσε. Ζούσε για τους άλλους. Πολλοί ερμηνεύουν τις τελευταίες κινήσεις, πράξεις και κουβέντες του ότι προαισθανόταν την αναχώρηση του για την άλλη ζωή. Ο θάνατος τον βρήκε πηγαίνοντας για μία ομιλία στην Αθήνα στις 21.11.1984, εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου, έξω από το Σχηματάρι Θηβών. Συνέβη αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Ο θάνατος ήταν ακαριαίος. Το αίμα του, λέγουν αυτόπτες μάρτυρες, έτρεχε πολλές ώρες και μετά τη θανή του. Ο μακαριστός μητροπολίτης Βέροιας Παύλος († 1993) ανέφερε στη νεκρολογία του: «Όλη αυτή η διακονία εις τον αγρόν του Κυρίου μαρτυρεί άνδρα και ψυχήν που αγαπά τον Θεόν και φλέγεται από την επιθυμίαν της εξαπλώσεως του φωτός του Ευαγγελίου και του φωτισμού κάθε ψυχής πλανωμένης, μαρτυρεί άνδρα με πλήρη αυταπάρνησιν και αυτοθυσίαν, ζώντα και κινούμενον μόνον διά τον Χριστόν, μα και έχοντα μέσα του τον Χριστόν. Υπήρξεν αληθώς αρεστή τω Κυρίω η αγία ψυχή του και η αγγελομίμητος ζωή του». Ο Γέροντάς του Εφραίμ κατά τη συγκινητική εξόδιο ακολουθία του είπε: «Έναντι της ωφελείας αυτής οπού λαμβάνομεν από της εξόδου σου, ευχόμεθα από ψυχής, ο περί πάντων αγαθός και πανάγαθος Θεός να καταλογίσει το βίαιον του θανάτου και την σωματικήν κάκωσιν εις άνεσιν της ψυχής, εις εξαγνισμόν του πολυμόχθου έργου σου, εις επισφράγισιν του πνευματικού σου αγώνος, τον οποίον εκ νεότητος ηγωνίσθης».
Η εξόδιος ακολουθία του στο Καθολικό της μονής Ξηροποτάμου με την παρουσία τεσσάρων αρχιερέων, οκτώ ηγουμένων, πολλών ιερομονάχων, μοναχών και λαϊκών ήταν κατανυκτική και διδακτική. Πανθομολογουμένως υπήρξε ατμόσφαιρα χαρμολύπης και σταυροαναστάσιμης χαράς και ελπίδος. Τα συγκρατημένα δάκρυα, οι χαμηλόφωνες ευχές, οι ιλαρές ψαλμωδίες προέπεμπαν πρόωρα μεν, έναν πολύφορτο όμως στάχυ του ιερού Άθωνα στις ουράνιες αποθήκες. Κυριολεκτικά «τελειωθείς εν ολίγω επλήρωσε χρόνους μακρούς. Αρεστή ην Κυρίω η ζωή αυτού. Ηρπάγη ίνα μη κακία αλλάξη σύνεσιν αυτού».
Έλεγε ο ίδιος: «Ο υποτακτικός, όταν πράγματι αγωνίζεται σωστά, περιβάλλεται από τον Θεό με μία ιδιαίτερη χάρη, που ο ίδιος μεν δεν την καταλαβαίνει, αλλά την αντανακλά αισθητώς εις τους άλλους- είναι, όπως τον ονομάζουμε, χαριτωμένος. Έχει μία ιδιαίτερη πνευματική ομορφιά, γιατί είναι ευλαβής άνθρωπος, έστω κι αν έχει πάθη, έστω κι αν έχει αδυναμίες. Γι’ αυτό, πατέρες μου, ας επιμεληθούμε την υπόθεση αυτή τη μεγάλη της υπακοής, για να μας σκεπάσει το έλεος του Θεού και να μπορέσουμε να αισθανθούμε με τη Χάρη του Θεού εδώ σ’ αυτή την προσωρινή, περαστική μας ζωή, αλλά και να κερδίσουμε ιδιαίτερα, με τις ευχές των οσίων Πατέρων, τον ευλογημένο Παράδεισο, που είναι η πραγματική και μόνιμη και φωτεινή και μακαρία πατρίδα μας».
Γέροντα Σωφρονίου
Έτσι λοιπόν, μην ανησυχείς για την ανικανότητά σου να συγκεντρωθείς, όταν στέκεσαι στην προσευχή. Κράτησε πριν απ’ όλα τη μνήμη του Θεού και την ειρήνη της καρδιάς. Το τελευταίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για σένα, εφόσον δεν το κατέχεις ισχυρά. Πρόσεχε, μη δαπανάς χωρίς όφελος τις λίγες σωματικές σου δυνάμεις.
Για να βρεις τον σωστό δρόμο, είναι καλύτερο απ’ όλα να το ζητήσεις από τον ίδιο τον Θεό στην προσευχή:
«Κύριε, Συ ο ίδιος δίδαξε με τα πάντα. Δώσε μου τη χαρά της γνώσεως του θελήματός Σου και των οδών Σου. Δίδαξέ με να Σε αγαπώ αληθινά με όλο μου το είναι, όπως μας παρήγγειλες. Οικοδόμησε τη ζωή μου έτσι, όπως Εσύ ο Ίδιος την συνέλαβες στην προαιώνια βουλή Σου.
Ναι, ακόμη και για μένα, γιατί Εσύ κανέναν δεν ξέχασες και κανέναν δεν έπλασες για απώλεια. Εγώ με αφροσύνη εκδαπάνησα τις δυνάμεις που μου έδωσες, αλλά τώρα, στο τέλος της ζωής μου, διόρθωσέ τα όλα Εσύ ο ίδιος, και ο ίδιος δίδαξε με τα πάντα.
Αλλά έτσι, ώστε πραγματικά το θέλημά Σου να πραγματοποιηθεί στη ζωή μου, είτε εγώ το καταλαβαίνω είτε δεν το καταλαβαίνω μέχρι καιρού. Μην επιτρέπεις να πορευθώ σε ξένους δρόμους, που οδηγούν στο σκοτάδι. αλλά πριν παραδοθώ στον ύπνο του θανάτου, δώσε σε μένα την ανάξια να δω το Φως Σου, ω Φως του κόσμου».
Κι έτσι, με δικά σου λόγια, να προσεύχεσαι για όλα με τον ίδιο τρόπο. Θα περάσει κάποιος χρόνος και η δύναμη των λόγων αυτών θα εισχωρήσει στο εσωτερικό της υπάρξεώς σου, και τότε θα ρεύσει αυτομάτως ζωή, όπως ακριβώς θέλει ο Κύριος. Κρίνοντας όμως εξωτερικά δεν μπορούμε να αποφασίσουμε τίποτε.
Αλήθεια, όλο το νόημα της ζωής βρίσκεται στο να ζει ο νους και η καρδιά μας με τον Θεό· να γίνει ο Θεός η ζωή μας. Αυτό και μόνο ο ίδιος ζητά. Γι’ αυτό και δημιουργηθήκαμε, για να ζήσουμε τη ζωή Του, και μάλιστα σε όλη την απειρότητά της. Ο λόγος αυτός μπορεί να μας τρομάζει όταν βλέπουμε την τωρινή οικτρή κατάστασή μας, αλλά έτσι είναι, και δεν πρέπει να χάσουμε την πίστη αυτή. Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους είναι να υποβιβάσουμε και να μειώσουμε την ιδέα του Θεού για τον άνθρωπο. Το κάθε πάθημά μας, ακόμη και το άδικο, το γνωρίζει ο Θεός. Γνωρίζει και συμπάσχει μαζί μας. Είναι απαραίτητο να δημιουργήσουμε “προσωπικές” σχέσεις μαζί Του, σχεδόν “ανθρώπινες”.Ελπίζω ότι με αντιλαμβάνεσαι. Καταλαβαίνεις ότι με τον όρο αυτό εννοώ τον εσωτερικό, ενδόμυχο σύνδεσμο με τον Θεό. Γιατί ο όλος άνθρωπος κλήθηκε για τη ζωή εν Αυτώ, δηλαδή όχι μόνο η ανώτερη ικανότητά του για θεωρία, το “πνεύμα”, αλλά και τα αισθήματα, η ψυχή, ακόμη και το σώμα. Να ακόμη μία προσευχή:
«Κύριε Ιησού Χριστέ, Μονογενές Υιέ του Ανάρχου Σου Πατρός, διάνοιξε τους οφθαλμούς της εσκοτισμένης ψυχής μου, για να δω συνετά Εσένα, τον Δημιουργό και Θεό μου.
»Σε παρακαλώ: Μη με απορρίψεις από το Πρόσωπό Σου, αλλά, παραβλέποντας όλη την αθλιότητά μου, όλην την ταπεινότητά μου, φανέρωσε μου το Φως Σου, ω Φως του κόσμου, και δος μου να γνωρίσω την αγάπη Σου προς τον άνθρωπο.
»Ω, γλυκύτατε Χριστέ, που εξαπέστειλες από τον Πατέρα στους αγίους μαθητές και Αποστόλους Σου το Πνεύμα το Άγιο, αυτό, Αγαθέ, κατάπεμψε και σε μας τους αναξίους και έτσι δίδαξέ μας τη γνώση Σου και φανέρωσέ μας τις οδούς της σωτηρίας Σου.
»Λάμψε σε μένα, ο Θεός, ο Θεός μου, το Φως Σου το αληθινό, για να δω και εγώ στο Φως Σου τη Δόξα Σου ως Μονογενούς παρά Πατρός, και να μορφωθεί μέσα μου η Εικόνα Σου η ακατάληπτη, σύμφωνα με την οποία δημιούργησες κατ’ αρχάς τον άνθρωπο.
»Ω, ο Θεός, ο Σωτήρας μου, το Φως του νου μου και το κραταίωμα της ψυχής μου, ας σκηνώσει σε μένα η αγαθό­τητά Σου, για να παραμένω και εγώ αδιάλειπτα σε Σένα, φέροντας παντοτινά μέσα μου το Πνεύμα Σου το Άγιο, ώστε να δώσει σε μένα να ομοιωθώ μαζί Σου, τον μόνο Κύριο μου, όπως ομοιώθηκαν μαζί Σου όλοι οι ανά τους αιώνες άγιοί Σου.
»Ναι, Κύριε Ιησού Χριστέ, κατά την αμετάθετη επαγγελία Σου, έλα μαζί με τον Πατέρα και το Πνεύμα το Άγιο και σκήνωσε μέσα μου».